(foto: Getty Images)
Čak pet klubova izvan mađarskih granica kontroliše kapital koji je posredno povezan sa mađarskom vladom. Nafta je sada konačno u prvoj ligi, možemo li očekivati investicije po uzoru na Osijek, TSC, DAC i Sepsi?
Ulaskom lendavske Nafte u prvu slovenačku ligu, Mađarska sada ima svoj klub u svim prvoligaškim takmičenjima svojih susednih država osim Austrije i Ukrajine. Politika finansijske pomoći klubovima iz mesta sa značajnom mađarskom manjinom dala je rezultate. U Hrvatskoj Orbanova vlada sponzoriše Osijek, u Srbiji TSC iz Bačke Topole, u Rumuniji Sepsi OSK, a u Slovačkoj DAC iz Dunajske Strede.
"Sport je naš zajednički jezik, sport nas ujedinjuje", rekao je 2018. godine mađarski premijer Viktor Orban na otvaranju fudbalske akademije u Dunajskoj Stredi. "Mađarska vlada će zato podržavati osnivanje akademija širom Karpatskog basena."
Prema podacima koje je prikupila nevladina organizacija "Atlatszo", Orban je do 2022. godine u područja gde živi mađarska manjina kanalizovao skoro 50 miliona evra poreskog novca. Dunajska Streda je manje mesto na jugozapadu Slovačke sa nešto manje od 23.000 stanovnika, od kojih je čak 72% mađarske nacionalnosti. Pre Prvog svetskog rata, mesto je bilo deo Mađarske u okviru Austrougarske monarhije, a posle Trianonskog sporazuma pripalo je Čehoslovačkoj. Fudbalski klub DAC ("Dunaszerdahelyi Atlétikai Club") je jedan od temelja lokalne zajednice. Od 2014. godine, kada ga je preuzeo i počeo finansirati Orbanov prijatelj Oskar Vilagi, potpredsednik mađarskog naftnog giganta MOL, DAC je postepeno postao jedan od najbolje vođenih i najuspešnijih klubova u Slovačkoj. Klub je u periodu 2015/19 potpuno renovirao stadion. Renovacija je koštala 22 miliona evra.
Navijači DAC, koji je u poslednje dve sezone bio drugi iza nedostižnog Slovana, skandiraju na mađarskom, pevaju mađarsku državnu himnu i mašu mađarskim zastavama. To kod navijača drugih slovačkih klubova izaziva otpor i mržnju. Takođe, slovačka vlada ne gleda blagonaklono na ovo ponašanje i 2019. godine je usvojila zakon kojim je zabranjeno pevanje strane državne himne. Južna Slovačka, sa većinskom mađarskom populacijom, ionako ne dobija mnogo finansijske podrške od države. Zato dobija mnogo novca od Orbanove vlade. Međutim, ta pomoć je selektivna, jer novac ide samo Orbanovim ideološkim i poslovnim "prijateljima", među kojima je i već pomenuti predsednik DAC Vilagi.
Slična priča odvija se i u transilvanijskom gradiću Sfantu Đorđe (Sveti Đorđe, odnosno Sepsiszentđorđ na mađarskom), koji se nalazi u centralnoj Rumuniji. Grad ima 50.000 stanovnika, od kojih je 74% mađarske nacionalnosti. Fudbalski klub osnovali su 2011. godine Laslo Djozegi i David Kerteš. Izabrali su mađarsko ime Sepsi i akronim u čast prethodnog kluba OKS (Olt Sport Klub). Klub se za nekoliko godina iz pete lige popeo u prvu, pre svega zahvaljujući izdašnoj finansijskoj pomoći Orbanove vlade, koja je u Sepsi uložila šest miliona evra i pomogla izgradnju modernog stadiona, otvorenog 2021. godine.
Sepsi je u poslednjih nekoliko godina osvojio dva rumunska kupa i dva superkupa, što je dodatno podstaklo mržnju prema ovom klubu od strane navijača drugih rumunskih timova. Ozloglašeni vlasnik FCSB Đorđe Bekali je 2022. godine izjavio: "Uništićemo sve što je povezano s njima. Neću dozvoliti da osvoje titulu prvaka; zaustavićemo Orbana." Kada je Sepsi maja 2023. godine posle pobede nad Univerzitateom na penale osvojio svoj drugi pehar, javno mu je čestitao i mađarski premijer lično: "Napred Sepsi! Čestitke Laslo! Uspeo si!" U čestitki je Orban poimence istakao vlasnika Lasla Djozegija i jasno dao do znanja da je to "njegov čovek".
Bačka Topola (mađarski Topolja) je mesto na severu Vojvodine sa nešto više od 14.000 stanovnika, od kojih je više od polovine (skoro 60%) Mađara. Lokalni klub TSC (Topoljai Sport Klub) osnovan je još 1913. godine, kada je region bio deo Mađarske, a posle Prvog svetskog rata Vojvodina je pripala Jugoslaviji. Klub je u svojoj istoriji više puta menjao ime, a najveće uspehe u jugoslovenskom periodu zabeležio je pod imenom AIK u prvoj polovini osamdesetih, kada je igrao u Drugoj saveznoj ligi. Godine 2013, povodom stogodišnjice, vratili su originalno mađarsko ime.
Uspon kluba iz nižih liga počeo je sa mađarskim sponzorstvom i 2019. godine TSC se prvi put u istoriji plasirao u prvu srpsku ligu. Za potrebe ovog poduhvata mađarska vlada je uložila neverovatnih 30 miliona evra. Međutim, za razliku od Slovačke i Rumunije, u Srbiji ovaj projekat nije naišao na opšte negodovanje. Srpski predsednik Aleksandar Vučić je u mnogim pogledima ideološki vrlo blizak Viktoru Orbanu, tako da nije čudno što su njihove zemlje u odličnim odnosima.
"Mađarski narod smatra srpski narod za bratski", izjavio je prošle godine mađarski ministar spoljnih poslova Peter Sijarto prilikom ratifikacije strateškog sporazuma između dve države.
Na početku projekta uprava se sastala sa organizovanim navijačima i zamolila ih da ne naglašavaju mađarsko poreklo, što je postiglo svoj cilj. Mediji i šira fudbalska javnost s naklonošću gledaju na TSC, tako da na stadionu nema sličnih scena kao u Slovačkoj i Rumuniji. Na svečanom otvaranju fudbalske akademije, u koju su mađarski poreski obveznici uložili 9,5 miliona evra, prisustvovao je i Orban, koji je rekao:
"Zašto smo uložili u Srbiju? Ovde živi mnogo Mađara, a mi smo zainteresovani za uspehe Mađara širom sveta."
Nešto drugačija je priča Osijeka, koji je sa nešto manje od 100.000 stanovnika četvrti najveći grad u Hrvatskoj. U gradu ima samo jedan procenat Mađara, dok velika većina hrvatskih građana mađarskog porekla živi u Baranji. NK Osijek, uz Dinamo, Hajduk i Rijeku, spada u veliku četvorku hrvatskih fudbalskih klubova, ali to se u rezultatima pre 2016. godine nije mnogo primećivalo. Tada je većinu deonica kluba kupio lokalni preduzetnik Ivan Meštrović u saradnji sa svojim mađarskim partnerom Lorincem Mezarošom, po Forbesovoj listi trećim najbogatijim Mađarom i bliskim Orbanovim saveznikom.
Meštrović je posle nekoliko godina svoj deo prepustio Mađarima, koji su za manje od deset godina, prema rečima trenutnog predsednika kluba Ferenca Sakalja, u klub uložili 150 miliona evra, uključujući izgradnju modernog stadiona Opus Arena za 13.000 gledalaca, koji je posle nekoliko odlaganja konačno otvoren jula 2023. godine. Stadion su, naravno, gradile mađarske firme, a koštao je 70 miliona evra, dakle otprilike polovinu ukupnog ulaganja. Mađarsko bogatstvo, međutim, nije donelo trofeje u konkurenciji nedostižnog Dinama. Najbliže tome bio je Osijek u sezoni 2020/21, kada je osvojio drugo mesto.
Kako će biti sa Naftom, tek ćemo videti. U prošlosti je u izgradnju fudbalske akademije u Lendavi uloženo mnogo mađarskog poreskog novca, ali da li će Orbanova vlada biti zainteresovana i za održavanje prvoligaškog budžeta, u ovom trenutku još nije sasvim jasno. S obzirom na male sume koje se okreću u slovenačkom fudbalu u poređenju sa rumunskim, srpskim, hrvatskim i slovačkim fudbalom, to za Mađare ne bi trebalo da bude prevelik zalogaj, ali ambicije za nešto takvo u Sloveniji za sada nisu pokazane.